قلب چگونه کار می کند

قلب یا دل یک اندام ماهیچه‌ای است که مسئول تلمبه زدن خون به شریان‌ها بوسیلهٔ حرکات ضرباندار است .

قلب انسان به طور میانگین نزدیک به صدهزار بار در روز می‌تپد. قلب انسان در قفسه سینه قرار دارد و همیشه در حال کار کردن است. برای اینکه قلب بتواند این کار سنگین را انجام دهد، نیاز است که توسط سرخرگ‌های تاجی (کرونری)، به ماهیچه خودش نیز خونرسانی مناسبی صورت پذیرد.
 

تصویر سه بعدی ضربان قلب تهیه شده توسط روش اکوکاردیوگرافی

کالبدشناسی قلب :

این عضو مخروطی‌شکل بصورت کیسه‌ای عضلانی تقریباً در وسط فضای قفسه سینه (کمی متمایل به جلو و طرف چپ) ابتدا در دل اسفنج متراکم و وسیعی مملو از هوا یعنی ریه‌ها پنهان شده و سپس توسط یک قفس استخوانی بسیار سخت اما قابل انعطاف مورد محافظت قرار گرفته‌است. ابعاد قلب در یک فرد بزرگسال حدود ۶x9x۱۲ سانتیمتر و وزن آن در آقایان حدود ۳۰۰ و در خانمها حدود ۲۵۰ گرم (یعنی حدود ۰٫۴ درصد وزن کل بدن) می‌باشد.

قلب در مدیاسیتینوم میانی، پشت استخوان جناغ سینه و غضروفهای دنده های سوم تا ششم در سمت چپ قفسه سینه قرار دارد. دو پمپ جداگانه است : یك قلب راست كه خون را به داخل ریه ها تلمبه می زند و یك قلب چپ كه خون را در اندامهای محیطی تلمبه می زند. هر یك از این دو قلب جداگانه به نوبه خود یك پمپ دومحفظه ای ضربان دار متشكل از یك دهلیز و یك بطن است.
 

دهلیزها حفراتی با فشار كم وگنجایش بالا هستند كه وظیفه اصلی آنها ذخیره خون در هنگام انقباض عضله بطنی ( سیستول ) می باشد. انقباض دهلیزها مقداری خون اضافی را به داخل بطنها می راند، اما حدود 70 درصد پر شدن بطنهاغیرفعال در هنگام استراحت بطنی ( دیاستول ) انجام می شود . دهلیزها به وسیله یك دیواره بین دهلیزی نازك از هم جدا شده اند بطن ها حفراتی با فشار بالاتر هستند كه وظیفه پمپاژ خون به ریه و تمام بافت های محیطی را به عهده دارند.

چون فشار ایجاد شده در بطن چپ بسیار بالا تر از فشار بطن راست است، لذا میوكارد بطن چپ نسبت به میوكارد بطن راست بسیار ضخیم تر است. بطن ها به وسیله یك دیواره بین بطنی از هم جدا میشوند. این دیواره در قسمت بالا به صورت غشاء و در قسمت میانی و پایین به صورت یك دیواره عضلانی است. دهلیزها و بطن ها توسط دریچه های دهلیزی – بطنی از هم جدا می شوند.
 

دریچه ای كه دهلیز چپ را از بطن چپ جدا می كند موسوم به دریچه میترال ( دولتی ) و دریچه ای كه دهلیز راست را از بطن راست جدا می كند دریچه تریكوسپید ( سه لتی ) نام دارد . این دریچه ها از جریان معكوس خون از بطنها به داخل دهلیزها در جریان سیستول جلوگیری می كنند . قسمت بطنی این دریچه ها به وسیله طناب های و تری به نام عضلات پا پیلری بطن خود وصل می شوند.
 

هنگامی كه دیواره های بطن منقبض می شوند عضلات پا پیلر نیز منقبض می شوند اما بر خلاف آ نچه ممكن است تصور شود كمكی به بسته شدن دریچه ها نمی كنند، بلكه لتهای دریچه را به سوی داخل بطن ها می كشند تا از برآمده شدن بیش از حد آنها در جریان انقباض بطن به داخل دهلیزها جلوگیری كنند. دریچه های نیمه هلالی ، بطن ها را از ]]مجاری شریانی]] جدا كرده و شامل دریچه آئورت ( بین بطن چپ و شریان آئورت ) و دریچه پولمونر ( بین بطن راست و شریان پولمونر ) هستند.

دریچه های نیمه هلالی به طناب های وتری وصل نیستند و فشار زیاد در شریانها در پایان سیستول موجب بسته شدن بسیار سریع و محكم آنها می شود در حالیكه دریچه های دهلیزی بطنی بسیار نرم بسته می شوند . قلب توسط پرده دو لایه و نازك پریكارد از بقیه احشا داخل سینه مجزا می شود . لایه احشایی پریكارد موسوم به اپی كارد از لایه جداری آن به وسیله فضای پریكاردی جدا می شود. كیسه پریكارد به طور طبیعی محتوی 5 تا 30 میلی متر مایع شفافی است كه قلب را لغزنده می سازد و به آن امكان می دهد تا با حداقل اصطكاك منقبض شود.

قلب توسط یک دیواره عضلانی به دو نیمه راست و چپ تقسیم می‌شود. نیمه راست مربوط به خون سیاهرگی و نیمه چپ مربوط به خون سرخرگی است. هر یک از دو نیمه راست و چپ نیز مجدداً به‌وسیله یک تیغه عضلانی افقی نازکتر به دو حفره فرعی تقسیم می‌شوند.
 

حفره‌های بالایی که کوچک‌تر و نازکتر هستند بنام دهلیز موسوم بوده و دریافت کننده خون می‌باشند. حفره‌های پایینی که بزرگ‌تر و ضخیم‌ترند بطن‌های قلبی هستند و خون دریافتی را به سایر اعضاء بدن پمپ می‌کنند. پس قلب متشکل از چهار حفره‌است: دو حفره کوچک در بالا (دهلیزهای راست و چپ) و دو حفره بزرگ در پایین (بطنهای راست و چپ).

رگ‌های تاجی یا همان رگ‌های کرونری رگ‌های تغذیه کنندهٔ ماهیچهٔ قلب هستند که سراسر و دور تا دور ماهیچه را در بر می‌گیرند و از جملهٔ رگ‌های بسیار مهم و حیاتی بدن انسان هستند زیرا در صورت گرفتگی این رگ‌ها بلافاصله سکتهٔ قلبی رخ داده که می‌تواند باعث مرگ یا عوارض زیادی بشود. عوامل گرفتگی رگ‌های کرونری: ۱)چاقی ۲)مصرف دخانیات ۳)کم تحرکی ۴) کلسترول خون بالا)

فیزیولوژی عضله قلبی

قلب از سه نوع عمده عضله قلبی تشكیل شده است :

عضله دهلیزی، عضله بطنی
فیبرهای عضلانی تخصص عمل یافته تحریكی – هدایتی .

سیستم هدایتی قلب در واقع ایمپالسهای الكتریكی را تولید و هدایت می كند. این فیبرها به دلیل محتوی كم فیبریل های انقباضی به طور ضعیف منقبض می شوند. انواع دهلیزی و بطنی عضله قلبی به همان روش عضله اسكلتی منقبض می شوند به استثنای این كه مدت انقباض بسیار طولانی تر است .